Global isish haqiqatmi?

O‘tgan asrning o‘zida sayyoramizdagi o‘rtacha havo harorati 1 darajaga oshdi. Shu sababli, hayvonlar va o’simliklarning ayrim turlari allaqachon yo’q bo’lib ketgan. Issiqlik jarayonini qanday to’xtatishimiz mumkin? Buning uchun yaqin kelajakda nima qilish mumkin?

Global isishning sabablari

Zamonaviy texnologiyalar qanchalik tez rivojlansa, atrof-muhit bosimi darajasi shunchalik ko’payadi. Atrof-muhit inson faoliyati tufayli sezilarli darajada zarar ko’rishni boshlaydi. Ko’p sonli transport vositalari, konchilik va boshqa ko’p narsalar har daqiqada takomillashtirilmoqda va texnologik jarayon to’xtamaydi. Bundan tashqari, bunday o’zgarishlar tabiatga juda salbiy ta’sir qiladi.

Sanoatdan oldingi davrga nisbatan atmosferadagi karbonat angidrid miqdori taxminan 40% ga oshdi. Buning sababi shundaki, insoniyat uglevodorodlarni yoqish va ulardan nafaqat energiya manbai, balki boshqa maqsadlarda ham foydalanishda faollashdi.

Asosiy vakillari gaz, neft va ko’mir bo’lgan uglevodorodlar yondirilganda suv va juda ko’p miqdorda karbonat angidrid ajralib chiqadi. Bundan tashqari, issiqlik hosil bo’ladi, keyinchalik u energiya manbai sifatida ishlatiladi. Bundan tashqari, atmosferaga ko’plab uglerod oksidi, metan, azot oksidi va boshqa kimyoviy kelib chiqadigan xavfli moddalar kiradi.

Atmosferadagi karbonat angidridning yuqori darajasi sayyoramiz harorati ancha yuqori tezlikda ko’tarila boshlaganiga olib keladi. Shuningdek, u issiqxona gazlarining asosiy turi hisoblanadi. Issiqxona gazlari ham tabiiy, ham antropogen kelib chiqishi mumkinligiga e’tibor qaratish lozim.

Issiqlik jarayoni, ayniqsa so’nggi bir necha o’n yilliklarda, juda tez sodir bo’lmoqda. Bu hatto dengiz sathining ko’tarilishiga olib keldi. O’tgan asrda suv sathi 20 santimetrga ko’tarildi, bu juda katta ko’rsatkich. Bundan tashqari, muzliklar ancha tez eriy boshladi, bu esa tez orada yanada jiddiy va hatto halokatli oqibatlarga olib kelishi mumkin.

Global isishni to’xtatish mumkinmi?

Mutaxassislarning fikricha, iqlimning eng salbiy oqibatlari sayyoradagi o’rtacha harorat ikki darajaga ko’tarilsa sodir bo’ladi. Nafaqat haroratning ko’tarilish jarayonini sekinlashtirish, balki Yerga tiklanish imkoniyatini berish uchun atmosferaga karbonat angidrid chiqindilari miqdorini kamida 70% ga kamaytirish kerak bo’ladi. Ammo buni amalga oshirish haqiqatga to’g’ri kelmaydi, chunki bu holda bugungi kunda mavjud bo’lgan dunyoning deyarli barcha energetika sektorini to’xtatish kerak bo’ladi. Bu o’z navbatida iqtisodiyot va butun insoniyat hayotiga salbiy ta’sir ko’rsatadi.

Shu munosabat bilan olimlar bunday jiddiy muammoni hal qilishning yangi usullarini ishlab chiqishga kirishdilar. So‘nggi yillarda ko‘plab ko‘chatlar ekish boshlandi. Bu karbonat angidridni qayta ishlash uchun kerak. Mutaxassislar, shuningdek, uni atmosferadan chiqarib, maxsus konlarda saqlashni boshlashni xohlashadi, ammo bunday rejani amalga oshirish uchun maxsus qurilmalar, shuningdek, bugungi kunda unchalik ko’p bo’lmagan kuchli korxonalar kerak.

O’zgarishlar jiddiy bo’lishi kerak va ular butun dunyoda amalga oshirilishi kerak. Maqsadli usullar muammoni hal qilishga yordam bermaydi va sayyoradagi o’rtacha haroratning oshishini to’xtatadi. Shu bilan birga, turli mamlakatlarning rasmiylari o’z kuchlarini birlashtirishi va muammoni hal qilishning eng samarali yo’lini topishi kerak.